Τούτες τις μέρες
αρχίζει ο τρύγος της μαύρης κορινθιακής σταφίδας στην περιοχή μας. Ο τρύγος,
και κατ επέκταση η συγκομιδή, είναι το τελικό στάδιο της διαδικασίας στην
ετήσια καλλιέργεια της σταφίδας. Ολόκληρες γενιές έζησαν από τον λεγόμενο μαύρο χρυσό της Πελοποννήσου.
Στην παραδοσιακή αγροτική κοινωνία, η οποία- συμβατικά ορίζεται μέχρι τέλη της δεκαετίας
του 1960- στην καλλιέργεια της σταφίδας συμμετείχαν όλα τα μέλη της οικογένειας.
Κορύφωση της όλης προσπάθειας θεωρείται ο τρύγος, όπου η ποσότητα και η
ποιότητα του καρπού προσδιορίζει και την οικονομική «ευρωστία» της φαμελιάς.
Στο βασικό
αυτό παραδοσιακό προϊόν της περιοχής μας είναι αφιερωμένη η σημερινή μας ανάρτηση (σύντομη ιστορική αναδρομή), ως ένδειξη σεβασμού και μνήμης για τους αδικαίωτους
σκαφτιάδες- αγρότες μας.
Σπάνια η ιστορία ενός τόπου έχει
συνδεθεί τόσο στενά με ένα αγροτικό προϊόν όσο η περιοχή της νοτιοδυτικής
Πελοποννήσου με την σταφίδα.
Η καλλιέργεια της μέχρι την απελευθέρωση
(1830) ήταν σχετικά περιορισμένη. Από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του
νεοελληνικού κράτους, η καλλιέργεια της άρχισε να παίρνει εντυπωσιακές
διαστάσεις λόγω της εξωτερικής ζήτησης του προϊόντος στην ευρωπαϊκή αγορά και
κυρίως την αγγλική.
Πλοία γεμάτα σταφίδα έφευγαν από τα
λιμάνια της Πελοποννήσου με προορισμό τις μεγάλες αγορές του εξωτερικού, Μέχρι
το 1860 οι εκτάσεις με σταφιδαμπέλους έφτασαν τα 120.000-150.000 στρέμματα ενώ
κατά το χρονικό διάστημα 1830-1860 ο όγκος της σταφιδοπαραγωγής δεκαπλασιάστηκε
ακολουθώντας την αντίστοιχη αύξηση των εξαγωγών. Τις δύο επόμενες
δεκαετίες, η σταφίδα έγινε το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν του Ελληνικού
Βασιλείου.
Γύρω από την παραγωγή και το εμπόριο της
σταφίδας πλέχτηκε σιγά-σιγά ένα δίκτυο δραστηριοτήτων που σχημάτισε μια
ιεραρχική πυραμίδα. Από τον μικροκαλλιεργητή, τον μικρέμπορο του χωριού ως τον
έμπορο της ενδιάμεσης πόλης και τον μεγαλέμπορο.
Η σταφίδα απαιτούσε ένα ολόκληρο φάσμα απασχολήσεων. Ωστόσο αυτή η άνθηση της περιοχής χάρη στην παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας σκιάστηκε συχνά.
Τα πρώτα σύννεφα εκδηλώθηκαν κατά την δεκαετία του 1850 εξ αιτίας της επιδημίας φυλλοξήρας και το 1877, τα σύννεφα επανεμφανίζονται με την ύφεση της αγγλικής αγοράς. Την κατάρρευση των τιμών απέτρεψε το μεγάλο άνοιγμα των γαλλικών αγορών τον Οκτώβριο του 1879, το οποίο οφειλόταν στην πτώση της γαλλικής οινοπαραγωγής λόγω της φυλλοξήρας που έπληξε τα γαλλικά αμπέλια.
Η σταφίδα έγινε περιζήτητη και η αγροτική παραγωγή προσαρμόσθηκε σ’ αυτή την ευνοϊκή συγκυρία.
Η κατασκευή του σιδηροδρόμου και συγκεκριμένα της γραμμής Πύργου Κατακόλου, που λειτούργησε στις 3 Φεβρουαρίου του 1883 και ήταν η πρώτη σε ολόκληρη την Ελλάδα, και αμέσως μετά η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς — Καλαμάτας που συνέδεε όλες τις σημαντικότερες πόλεις μαρτυρούν την άνθιση και τη σπουδαιότητα του εμπορίου της σταφίδας.
Όμως, οι νέοι γαλλικοί αμπελώνες που είχαν εν τω μεταξύ φυτευτεί, καρποφόρησαν, η γαλλική αγορά έκλεισε και άρχισε η περίφημη σταφιδική κρίση που υπήρξε καταλυτική για την τοπική οικονομία και κοινωνία. Από την χρυσή εποχή δεν έμειναν παρά μόνο συντρίμμια, η τοκογλυφία άνθησε, η μετανάστευση — μοναδική διέξοδος για όσους δεν μπορούσαν να απορροφηθούν στην τοπική αγορά εργασίας — άρχισε και ήταν μαζική, το σταφιδικό κίνημα έκανε την εμφάνιση του και δόνησε τις σταφιδοπαραγωγικές περιοχές. Η κατάρρευση του σταφιδεμπορίου ήταν πλέον γεγονός, είχε πλήξει ανεπανόρθωτα την τοπική οικονομία και την κοινωνία και είχε σπείρει τον πανικό στους κατοίκους.
Κύρια αιτία της σταφιδικής Κρίσης του 1890 ήταν η ανυπαρξία σταφιδικής πολιτικής. Η κυβέρνηση προσπάθησε να αντιμετωπίσει την Κρίση παίρνοντας διάφορα μέτρα μεταξύ των οποίων ήταν η προστασία της παραγωγής με την πολιτική της παρακράτησης (διαχωρισμός των ποιοτήτων, εξαγωγή των καλυτέρων και αποθήκευση και προώθηση των κατωτέρων στην οινοποιία και την οινοπνευματοποιία), όμως οι συνέπειες της κρίσης ήταν πλέον ανεπανόρθωτες.
Η ανάγκη διάθεσης του προϊόντος ήταν ωστόσο επιτακτική και μόνη διέξοδος ήταν πλέον η εσωτερική αγορά.
Το απούλητο πλεόνασμα της σταφίδας δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για την δημιουργία δραστηριοτήτων βιομηχανικής μετατροπής του. Η σταφιδική κρίση σηματοδοτεί τη βιομηχανοποίηση της περιοχής και κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα αρχίζει μια διαδικασία βιομηχανικής απογείωσης με τη δημιουργία πολυαρίθμων οινοποιείων, οινοπνευματοποιείων και ποτοποιείων.
Η σταφίδα απαιτούσε ένα ολόκληρο φάσμα απασχολήσεων. Ωστόσο αυτή η άνθηση της περιοχής χάρη στην παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας σκιάστηκε συχνά.
Τα πρώτα σύννεφα εκδηλώθηκαν κατά την δεκαετία του 1850 εξ αιτίας της επιδημίας φυλλοξήρας και το 1877, τα σύννεφα επανεμφανίζονται με την ύφεση της αγγλικής αγοράς. Την κατάρρευση των τιμών απέτρεψε το μεγάλο άνοιγμα των γαλλικών αγορών τον Οκτώβριο του 1879, το οποίο οφειλόταν στην πτώση της γαλλικής οινοπαραγωγής λόγω της φυλλοξήρας που έπληξε τα γαλλικά αμπέλια.
Η σταφίδα έγινε περιζήτητη και η αγροτική παραγωγή προσαρμόσθηκε σ’ αυτή την ευνοϊκή συγκυρία.
Η κατασκευή του σιδηροδρόμου και συγκεκριμένα της γραμμής Πύργου Κατακόλου, που λειτούργησε στις 3 Φεβρουαρίου του 1883 και ήταν η πρώτη σε ολόκληρη την Ελλάδα, και αμέσως μετά η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς — Καλαμάτας που συνέδεε όλες τις σημαντικότερες πόλεις μαρτυρούν την άνθιση και τη σπουδαιότητα του εμπορίου της σταφίδας.
Όμως, οι νέοι γαλλικοί αμπελώνες που είχαν εν τω μεταξύ φυτευτεί, καρποφόρησαν, η γαλλική αγορά έκλεισε και άρχισε η περίφημη σταφιδική κρίση που υπήρξε καταλυτική για την τοπική οικονομία και κοινωνία. Από την χρυσή εποχή δεν έμειναν παρά μόνο συντρίμμια, η τοκογλυφία άνθησε, η μετανάστευση — μοναδική διέξοδος για όσους δεν μπορούσαν να απορροφηθούν στην τοπική αγορά εργασίας — άρχισε και ήταν μαζική, το σταφιδικό κίνημα έκανε την εμφάνιση του και δόνησε τις σταφιδοπαραγωγικές περιοχές. Η κατάρρευση του σταφιδεμπορίου ήταν πλέον γεγονός, είχε πλήξει ανεπανόρθωτα την τοπική οικονομία και την κοινωνία και είχε σπείρει τον πανικό στους κατοίκους.
Κύρια αιτία της σταφιδικής Κρίσης του 1890 ήταν η ανυπαρξία σταφιδικής πολιτικής. Η κυβέρνηση προσπάθησε να αντιμετωπίσει την Κρίση παίρνοντας διάφορα μέτρα μεταξύ των οποίων ήταν η προστασία της παραγωγής με την πολιτική της παρακράτησης (διαχωρισμός των ποιοτήτων, εξαγωγή των καλυτέρων και αποθήκευση και προώθηση των κατωτέρων στην οινοποιία και την οινοπνευματοποιία), όμως οι συνέπειες της κρίσης ήταν πλέον ανεπανόρθωτες.
Η ανάγκη διάθεσης του προϊόντος ήταν ωστόσο επιτακτική και μόνη διέξοδος ήταν πλέον η εσωτερική αγορά.
Το απούλητο πλεόνασμα της σταφίδας δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για την δημιουργία δραστηριοτήτων βιομηχανικής μετατροπής του. Η σταφιδική κρίση σηματοδοτεί τη βιομηχανοποίηση της περιοχής και κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα αρχίζει μια διαδικασία βιομηχανικής απογείωσης με τη δημιουργία πολυαρίθμων οινοποιείων, οινοπνευματοποιείων και ποτοποιείων.
Σημείωση: τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα: http://proiontaagrotika.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου