88 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα 29//7/2013 από την ημερομηνία της γέννησης του Μίκη Θεοδωράκη. Θεωρώ ότι ο Μίκης Θεοδωράκης με το πολύπλευρο, μουσικό, ποιητικό, πνευματικό, πολιτικό και κοινωνικό έργο σημάδεψε τον άνθρωπο τα τελευταία 70 χρόνια.
Επειδή το συμφωνικό έργο του Μίκη δεν είναι ευρέως γνωστό, βρήκα μια ενδιαφέρουσα αναφορά στη σελίδα: http://www.mikis-crete.gr/home/47/261-mikistheodorakis, απόσπασμα της οποίας παρουσιάζω.
Μέσα από το συμφωνικό του έργο, ο Μίκης Θεοδωράκης απαντάει σε ερώτημα που θέτει στον εαυτό του: «Από πού έρχεσαι;» και «Πού πας;». Το πιανιστικό του έργο, οι συμφωνίες του, τα «Πάθη» («Κατά Σαδδουκαίων»), οι όπερες περιέχουν τις απαντήσεις. Όλα αυτά τα έργα συνδέονται με την ελληνική παράδοση. Αποκαλύπτουν το σεβασμό του Θεοδωράκη και την πλούσια μουσική της Ελλάδας, με την μεγάλη της ποικιλία τραγουδιών, χορών και μουσικών οργάνων. Στο συμφωνικό του έργο, ο Θεοδωράκης ασχολείται με τα πρώιμα χαρακτηριστικά αυτής της μουσικής - το συμφωνικό χρώμα των οργάνων, τους διάφορους χορευτικούς ρυθμούς, τον μεγάλο αριθμό μελωδιών της βυζαντινής μουσικής και την αγροτική και αστική λαϊκή μουσική. Ο ηχητικός του παλμός γίνεται σφυγμός για τον Θεοδωράκη.
Αντίθετα με τους δυτικό-ευρωπαίους συνθέτες της avant-garde, ο Θεοδωράκης βάζει τον άνθρωπο στο κέντρο του έργου του. Παρότι, μάλιστα, και εκείνος διαβαίνει νέους και απαιτητικούς δρόμους, οι συναυλίες του παρακολουθούνται από ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων. Οι συμφωνικές συνθέσεις του Θεοδωράκη δεν υπάρχουν ως αυτοσκοπός. Τα θέματα και το περιεχόμενο των έργων του είναι χειροπιαστά: στο κέντρο τους βρίσκεται η διαμαρτυρία εναντίον του υποτιθέμενου αμετάβλητου και το μέλλον της ανθρωπότητας.
Ο Θεοδωράκης χειρίζεται τα θέματα της εποχής του με τέτοιο τρόπο που μας γεμίζουν - εμάς ως ακροατές και μουσικούς - με επιτυχία και ελπίδα. Νιώθουμε πλουσιότεροι και δυνατότεροι. Το συμφωνικό έργο του Θεοδωράκη μας κάνει να σκεφτόμαστε και δημιουργεί μέσα μας μια δυνατή επιθυμία για ειρήνη και ελευθερία. Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ένα απ' τους κύριους συμφωνικούς συνθέτες του 20ου αιώνα. Ο Θεοδωράκης έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα, για ποιον γράφει ένας συμφωνικός συνθέτης. Ποιον θέλει να πλησιάσει με τη μουσική του; Μέχρι το '58 δημιουργεί μεγάλα συμφωνικά έργα, μεταξύ αυτών και η Σουίτα Νο1 για ορχήστρα και πιάνο, Σουίτα 2 για ορχήστρα, τον Οιδίποδα Τύραννο για ορχήστρα εγχόρδων, καθώς και μουσική δωματίου που περιλαμβάνει την πρώτη Σονατίνα για βιολί και πιάνο, τα PASSACAGLIA για δύο πιάνα, τη Σονατίνα για πιάνο και τη δεύτερη Σονατίνα για βιολί και πιάνο.
Η δεύτερη συμφωνική δημιουργική του φάση αρχίζει το 1959 Την ίδια χρονιά συνθέτει την θετική μουσική για τις Φοίνισες του Ευριπίδη κα ακολουθούν και άλλες συνθέσεις για τον Αίαντα, τις Τρωάδες και τη Λυσιστράτη. Το 1967 ένα άλλο σκοτεινό κεφάλαιο αρχίζει στην ελληνική ιστορία. Είναι η χούντα. Εκεί συλλαμβάνεται και φυλακίζεται και ο Θεοδωράκης συνθέτει το Ραβέν, μια καντάτα για λαϊκό τραγουδιστή, χορωδία και λαϊκή ορχήστρα, στη φυλακή στον Ωρωπό το '69.
Ήδη το 1960 με το «'Αξιον Εστί» ο Θεοδωράκης φτιάχνει ένα νέο συμφωνικό είδος με μοναδική ενορχήστρωση. Εκεί λαϊκά, συμφωνικά όργανα εμφανίζονται ισότιμα. Ο Θεοδωράκης έτσι βρίσκει το δικό του συμφωνικό ήχο, το δικό του μουσικό ιδίωμα. Ένα ιδίωμα το οποίο συναντά και ανταποκρίνεται στις ευαισθησίες και τις ανάγκες του λαού με τις μελωδίες του. Ο Θεοδωράκης έχει τώρα φτιάξει, έχει καταλάβει, έχει δημιουργήσει μια νέα παράδοση, την παράδοση του ορατορίου και φτιάχνει έτσι μια νέα ποιότητα συνθετικής δουλειάς. Αυτό το βλέπουμε στο Πνευματικό Εμβατήριο το '69 και στο Κάντο Χενεράλ το '72.
Η τρίτη δημιουργική περίοδος αρχίζει στην αρχή της δεκαετίας του '80. Ο Θεοδωράκης τώρα θεωρεί ότι η συμφωνία είναι η υψηλότερη μουσική μορφή για την έκφραση των ιδεών του. Λέει ότι η συμφωνία είναι η μουσική έκθεση της τραγωδίας του χρόνου και περιγράφει τα συμφωνικά του έργα ως σύγχρονα ορατόρια. Η βάση τους, το θεμέλιό τους, είναι το ποιητικό κείμενο και η ανθρώπινη φωνή. Η ανθρώπινη φωνή είναι απαραίτητο μέσο για να γίνει ο διάλογος μεταξύ ακροατών, ερμηνευτών και συνθετών. Μεταξύ του '80 και του '82 ο Θεοδωράκης συνθέτει τη δεύτερη συμφωνία, «το τραγούδι της γη», την τρίτη συμφωνία, «το πάθος των Σακουδέων» και την έβδομη συμφωνία την εαρινή. Θέλω, λέει, όλη μου η μουσική να είναι μία συνεχόμενη ιστορία. Και ακριβώς αυτή η δήλωση είναι το κεντρικό στοιχείο της μουσικής ποιητικής του. «Το Βυζάντιο, ο Σολωμός, ο Καβάφης, είναι πραγματική αφιέρωση στο μεγαλύτερο επίτευγμα του ελληνικού κόσμου», γράφει ο Θεοδωράκης στην ανατομία της μουσικής. Το 1986 ο Θεοδωράκης συνθέτει την 4η Συμφωνία και μέσα σ' αυτήν γράφει, αντλεί απ' την μουσική των Ευμενιδών και της τραγωδίας οι Φοίνισες και ακριβώς τις αποκαλεί ως τις πιο ελληνικές από τις συμφωνίες του.
Στην τέταρτη συμφωνική δημιουργική του περίοδο ο Θεοδωράκης συνθέτει όπερες για πρώτη φορά. Η πρώτη, Κώστας Καρυωτάκης το 1988 και μετά από το 1988 οι όπερές τους προσδιορίζονται από τους μύθους του αρχαίου κόσμου και γράφει τη Μήδεια και την Ηλέκτρα. Το '93 συνθέτει το ADAGIO για φλάουτο, τρομπέτα και επίσης ορχήστρα εγχόρδων, που αφιερώνει στα θύματα του πολέμου της Βοσνίας. Αργότερα, ένα χρόνο μετά, γράφει το «Μάκβεθ», μουσικό δράμα και το 1995 συμπληρώνει την τριλογία των τραγωδιών με το έργο «Αντιγόνη». Και το 2001 γράφει την μέχρι τώρα τελευταία του όπερα, τη «Λυσιστράτη». Ο Θεοδωράκης ενσωματώνει θέματα από τα τραγούδια του στις όπερές του και έτσι προχωρεί ακόμα ένα βήμα προς την ολοκλήρωση των μοναδικών ανεξαρτήτων συνθέσεων και τις καθιστά ολοκληρωμένα έργα.
Σε κάθε μία απ' τις τέσσερις δημιουργικές του περιόδους ο Θεοδωράκης συνθέτει μείζονα συμφωνικά έργα, μέσα στα οποία χρησιμοποιεί τις ελληνικές παραδόσεις. Ακριβώς αντλεί από τη βυζαντινή, την δημοτική και την αστική μουσική. Ο ρυθμός, ο παλμός αυτών των ρυθμών γίνεται δικός του παλμός και ακριβώς αγκυροβολεί μέσα σ' αυτές τις παραδόσεις, τις βάζει μέσα στη δική του μουσική συνείδηση και τις συμφωνικές του συνθέσεις.
Αυτό είναι το οποίο τον διαφοροποιεί από άλλους και πολλούς συνθέτες της δυτικοευρωπαϊκής πρωτοπορίας. Στην καρδιά των συμφωνικών του έργων υπάρχει διαμαρτυρία και αντίσταση κατά αυτού που δεν θέλει να αλλάξει. Ο Θεοδωράκης με το συμφωνικό του έργο μας κάνει να σκεφτούμε. Το συμφωνικό του έργο μας δημιουργεί την ανάγκη και την επιθυμία να πραγματώσουμε την αγάπη, τον έρωτα, την ελευθερία και την ειρήνη.
Τα οράματά του, τα όνειρά του, είναι αυτά τα οποία πληρώνουν πραγματικά το μουσικό υλικό με μεγάλη ζωντάνια, με συναισθηματική δύναμη. Με το συμφωνικό του έργο, ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης έχει δημιουργήσει ένα νέο τύπο αυθεντικής ελληνικής μουσικής και ευρωπαϊκής μουσικής. Είναι μία μουσική που τον κάνει να ξεχωρίζει και τον τοποθετεί ως ιδρυτή της σύγχρονης ελληνικής σχολής συνθετών και της σύγχρονης ευρωπαϊκής σχολής συνθετών επίσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου