Ήταν ένας
από τους κορυφαίους διανοούμενους τον οποίο η ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα
δεν εδέησε να κάνει µέλος της. Η αναγνώρισή του όµως σε ευρωπαϊκό επίπεδο ήταν μεγάλη.
Σήµερα o Παναγιώτης Κονδύλης (1943-1998) επιστρέφει στο προσκήνιο
Αν ο Κώστας Αξελός το 1954 στο «Η µοίρα της σύγχρονης Ελλάδας» (πρόσφατα επανεκδόθηκε από την Εστία)επιχειρηματολογούσε γιατί η Ελλάδα δεν είναι νεωτερική κοινωνία, εδώ ο Παναγιώτης Κονδύλης καταδεικνύει γιατί η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ αστική κοινωνία. Κάτι που κατά τη γνώµη µου είναι το ίδιο. Το µικρό από άποψη μεγέθους και τεράστιο από άποψη ιδεών αυτό βιβλίο είχε δημοσιευτεί το 1991 ως εισαγωγή στην ελληνική έκδοση του βιβλίου «Η παρακµή του Αστικού Πολιτισμού» (εκδ. Θεµέλιο).
Για τον Κονδύλη, η αιτία της παρακµής και των δεινών της χώρας δεν οφείλεται στους αστούς αλλά στην απουσία
Αν ο Κώστας Αξελός το 1954 στο «Η µοίρα της σύγχρονης Ελλάδας» (πρόσφατα επανεκδόθηκε από την Εστία)επιχειρηματολογούσε γιατί η Ελλάδα δεν είναι νεωτερική κοινωνία, εδώ ο Παναγιώτης Κονδύλης καταδεικνύει γιατί η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ αστική κοινωνία. Κάτι που κατά τη γνώµη µου είναι το ίδιο. Το µικρό από άποψη μεγέθους και τεράστιο από άποψη ιδεών αυτό βιβλίο είχε δημοσιευτεί το 1991 ως εισαγωγή στην ελληνική έκδοση του βιβλίου «Η παρακµή του Αστικού Πολιτισμού» (εκδ. Θεµέλιο).
Για τον Κονδύλη, η αιτία της παρακµής και των δεινών της χώρας δεν οφείλεται στους αστούς αλλά στην απουσία
τους. Στην Ελλάδα ο όρος αστική τάξη εισήχθη µε
την αρνητική σηµασία του, δηλαδή ως ο αντίπαλος της εργατικής τάξης.
Αντιθέτως, στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη ο
αστός εµφανίζεται ιστορικά ως ο κύριος κοινωνικός αντίπαλος της αριστοκρατίας
και της κληρικοκρατίας. Αυτή η έλλειψη θα ήταν το λιγότερο, αν δεν συνοδευόταν
από την απαξίωση των αξιών του αστισµού και της νεωτερικότητας.
Από τον
ελληνικό ορίζοντα του νόθου αστισµού απουσιάζει η προµηθεϊκή διάσταση του
αστικού πολιτισμού, σύµφωνα µε την οποία ο αστός είναι ο καινοτόμος φορέας της πειθαρχημένης
ζωής και των μακροπρόθεσμων στόχων, όπως αυτός – θα πρόσθετα – περιγράφεται στο
«Κομμουνιστικό Μανιφέστο».
Η απελευθερωμένη
από την οθωµανική κυριαρχία Ελλάδα ήταν µια τερατογένεση, αποτέλεσµα της
διασταύρωσης των πιο προηγμένων τότε πολιτικών θεσµών, όπως ο κοινοβουλευτισµός
και η καθολική ψηφοφορία, µε µια κοινωνία διεπόμενη από πατριαρχικές σχέσεις,
αξίες και νοοτροπίες.
Η όποια
εγχώρια αστική τάξη γεννήθηκε από αυτές τις πατριαρχικές σχέσεις και όχι ως
άρνηση του φεουδαλισµού.
Είχαµε ,επομένως µια αστική τάξη ανομοιογενή
και αδύναµη, στον ρόλο του διαμεσολαβητή των συμφερόντων – κυρίως εμπορικών –
των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων.
Στον βαθµό που οι υπάρχουσες αστικοκαπιταλιστικές σχέσεις δεν µμπορούσαν να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες των ευρύτερων µαζών που συνέρρεαν από την ύπαιθρο στην πόλη, ο κοινοβουλευτισµός και το πολιτικό σύστηµα για να διατηρηθούν στην εξουσία δεν είχαν άλλο δρόµο να διαλέξουν από αυτόν της δημιουργίας ενός πανίσχυρου κράτους- εργοδότη. Για τους ίδιους λόγους, σήµερα οι συντεχνίες και τα τμήματα του πολιτικού συστήματος αγωνίζονται να διατηρήσουν αυτό το κράτος.
Εφόσον ο µόνος μαζικός εργοδότης ήταν το κράτος, η κατάκτησή του και η νοµή του έγινε το κύριο µέληµα των πολιτικών κοµµάτων. Επειδή όµως – για να µη ξεχνάµε– όλα αυτά γίνονταν στο έδαφος µιας πατριαρχικής κοινωνίας, το µόνο µέσο για την εφαρµογή αυτής της πολιτικής ήταν οι πελατειακές σχέσεις. Επίσης για να είναι σε θέση το πολιτικό σύστηµα να ικανοποιήσει τα πολυάριθµα πελατειακά αιτήµατα, υποχρεώθηκε να δίνει χαµηλές αµοιβές και να προσλαµβάνει τη µεγάλη µάζα των δηµοσίων υπαλλήλων από στρώµατα καθυστερηµένα ως προς την πολιτισµική άποψη.
Στον βαθµό που οι υπάρχουσες αστικοκαπιταλιστικές σχέσεις δεν µμπορούσαν να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες των ευρύτερων µαζών που συνέρρεαν από την ύπαιθρο στην πόλη, ο κοινοβουλευτισµός και το πολιτικό σύστηµα για να διατηρηθούν στην εξουσία δεν είχαν άλλο δρόµο να διαλέξουν από αυτόν της δημιουργίας ενός πανίσχυρου κράτους- εργοδότη. Για τους ίδιους λόγους, σήµερα οι συντεχνίες και τα τμήματα του πολιτικού συστήματος αγωνίζονται να διατηρήσουν αυτό το κράτος.
Εφόσον ο µόνος μαζικός εργοδότης ήταν το κράτος, η κατάκτησή του και η νοµή του έγινε το κύριο µέληµα των πολιτικών κοµµάτων. Επειδή όµως – για να µη ξεχνάµε– όλα αυτά γίνονταν στο έδαφος µιας πατριαρχικής κοινωνίας, το µόνο µέσο για την εφαρµογή αυτής της πολιτικής ήταν οι πελατειακές σχέσεις. Επίσης για να είναι σε θέση το πολιτικό σύστηµα να ικανοποιήσει τα πολυάριθµα πελατειακά αιτήµατα, υποχρεώθηκε να δίνει χαµηλές αµοιβές και να προσλαµβάνει τη µεγάλη µάζα των δηµοσίων υπαλλήλων από στρώµατα καθυστερηµένα ως προς την πολιτισµική άποψη.
Ετσι, αν και
έχουµε έναν διογκωµένο δηµόσιο τοµέα, δεν έχουµε µια ικανή γραφειοκρατική ελίτ.
Πόσο σηµαντικό είναι αυτό το βλέπουµε σήµερα που οι όποιες μεταρρυθμίσεις
σκοντάφτουν και στην αδυναµία της ∆ιοίκησης να τις εφαρμόσει.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα – και όχι στη μεταπολιτευτική που οι συνήθεις απλουστεύσεις προτείνουν– τα κόµµατα δεν µοιράζουν πλέον µόνο θέσεις αλλά υποχρεώνονται να συναγωνίζονται το ένα το άλλο στην «υιοθέτηση και στην προάσπιση των οποιωνδήποτε αιτημάτων από οπουδήποτε και αν προέρχονται». Έτσι, υποστηρίζει προφητικά ο Κονδύλης, υποτμήθηκε η απλούστερη σκέψη πως η εθνική ανάπτυξη μπορεί να γίνει µόνο µε την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων ή, αλλιώς, µε τον περιορισμό της βασιζόμενης σε δάνεια κατανάλωσης.
Θέλουμε καλύτερη απάντηση για το πόσο έβλαψαν τον τόπο όσοι για παράδειγμα αντιστάθηκαν διαχρονικά στους όποιους αναγκαίους εκσυγχρονισμούς; Μάλλον όχι.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα – και όχι στη μεταπολιτευτική που οι συνήθεις απλουστεύσεις προτείνουν– τα κόµµατα δεν µοιράζουν πλέον µόνο θέσεις αλλά υποχρεώνονται να συναγωνίζονται το ένα το άλλο στην «υιοθέτηση και στην προάσπιση των οποιωνδήποτε αιτημάτων από οπουδήποτε και αν προέρχονται». Έτσι, υποστηρίζει προφητικά ο Κονδύλης, υποτμήθηκε η απλούστερη σκέψη πως η εθνική ανάπτυξη μπορεί να γίνει µόνο µε την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων ή, αλλιώς, µε τον περιορισμό της βασιζόμενης σε δάνεια κατανάλωσης.
Θέλουμε καλύτερη απάντηση για το πόσο έβλαψαν τον τόπο όσοι για παράδειγμα αντιστάθηκαν διαχρονικά στους όποιους αναγκαίους εκσυγχρονισμούς; Μάλλον όχι.
http://politicalreviewgr.blogspot.gr/2011/05/blog-post_955.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου