ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ

 

Με αφορμή   το γεγονός της υποδοχής των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας  με τιμές αρχηγού κράτους  και την περιφορά τους σε δημόσιο νοσοκομείο, επανήλθε το θέμα του χωρισμού της Εκκλησίας- Κράτους. Ο   Νίκος Φίλης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ και ο   Χάρης Κονιδάρης, διευθυντής Τύπου της Αρχιεπισκοπής  παραθέτουν τις απόψεις τους   στην «Καθημερινή,  φ.17/05/2015» . Επειδή το θέμα έχει ευρύτερο ενδιαφέρον γι αυτό και το επέλεξα για την παρούσα ανάρτηση.   

Χωρισμός Εκκλησίας - Κράτους
ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ*

Με διάφορες αφορμές (όπως προσφάτως η υποδοχή των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας με τιμές αρχηγού κράτους και η περιφορά τους σε νοσοκομείο) επανέρχεται στην επικαιρότητα το θέμα του χωρισμού Εκκλησίας - Κράτους. Θα περίμενε κανείς ότι η οικονομική δυσπραγία θα υποβάθμιζε, έστω συγκυριακά, το ενδιαφέρον των πολιτών και τη σημασία του θέματος. Συμβαίνει όμως το αντίθετο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση (εταιρεία KΑΠΑ Research για «Το Βήμα της Κυριακής», 12.4.2015), το 74,5% της κοινής γνώμης τάσσεται υπέρ του διαχωρισμού Εκκλησίας - Κράτους και μόνο ένα ποσοστό 19,7% διαφωνεί.

Επίσης, στην ίδια δημοσκόπηση, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης θεωρεί πως ο ρόλος της Εκκλησίας έχει αποδυναμωθεί λόγω των εσφαλμένων επιλογών της στο παρελθόν.

Ολοένα και ευρύτερα συνειδητοποιείται ότι η κρίση δεν είναι στενά οικονομική, αλλά κρίση αξιών. Η υπέρβασή της οδηγεί σε αναζητήσεις για μια νέα συλλογική, λαϊκή κουλτούρα δημοκρατικών και ορθολογικών αξιών, με κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική αξιοπρέπεια, σεβασμό των δικαιωμάτων του πολίτη. Χωρίς μισαλλοδοξία!

Η χειραφέτηση της κοινωνίας από πλαστικά πρότυπα καταναλωτικού ευδαιμονισμού, αλλά και από ανορθολογικά προτάγματα, αναδεικνύεται αναγκαία συνθήκη για να θεμελιωθεί μια νέα πορεία της χώρας. Η ουσιαστική επανένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη δεν είναι εγχείρημα αυστηρά οικονομικό. Εχει ευρύτερες συμβολικές και ουσιαστικές διαστάσεις, σε μια περίοδο παγκόσμιας επέκτασης των διαφόρων θρησκευτικών φονταμενταλισμών.

Στα καθ’ ημάς, οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι η κρατικοποίηση της Εκκλησίας και ο θρησκευτικός χρωματισμός του κράτους, παρά τις συνθήκες εκκοσμίκευσης, παράγουν αναχρονιστικές συνδηλώσεις και εντάσεις στον δημόσιο βίο, που τελικώς βλάπτουν και τους δύο θεσμούς και απομακρύνουν πολιτισμικά τη χώρα από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Η αναζήτηση των διακριτών ρόλων Εκκλησίας - Κράτους (ενόψει και της αναγκαίας συνταγματικής αναθεώρησης) είναι αντικείμενο της (συχνά αντιφατικής ή και επώδυνης) προσπάθειας εθνικής αυτογνωσίας, που δεν μπορεί να γίνεται με αξίωση «μετανοίας» και ποικίλους «αφορισμούς». Αντιθέτως πρέπει να εξελίσσεται μέσα στο δημοκρατικό πλαίσιο, στο οποίο αυτονοήτως εντάσσεται και ο σεβασμός της θρησκευτικής συνείδησης, αλλά και ευρύτερα το κράτος δικαίου.

Δεκαπέντε χρόνια μετά την «υπόθεση των ταυτοτήτων», διαπιστώνεται η διάψευση των καταστροφολογικών προφητειών, στις οποίες είχε επενδύσει κινδυνολογικά και διχαστικά η τότε εκκλησιαστική ηγεσία.

Σήμερα, όλοι ωριμότεροι, με πνεύμα καταλλαγής και δημοκρατική εγρήγορση, μπορούμε να προχωρήσουμε στα αναγκαία βήματα για τον εμπλουτισμό της ανοιχτής και δημοκρατικής ταυτότητας του σύγχρονου Ελληνα. Και συνιστά ευτυχή εξέλιξη η διακυβέρνηση της χώρας από ένα σχήμα που δεν βαρύνεται από αμαρτήματα, αγκυλώσεις και συμφέροντα του παρελθόντος. Από την κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας που επιδιώκει την ειλικρινή συνεργασία με την Εκκλησία, στο μεγάλο έργο ανόρθωσης της χώρας και της κοινωνίας.

ΥΓ.: Οι σκηνές χάους που δημιουργήθηκαν την Παρασκευή στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Αγιος Σάββας», κατά την περιφορά των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας, καθώς εκατοντάδες προσκυνητές εισήλθαν στο νοσοκομείο, επιβεβαίωσαν τους φόβους και τις αντιρρήσεις μας γι’ αυτήν την πρακτική, που εγκαινιάσθηκε προχθές στη χώρα μας. Γιατροί και ασθενείς διαμαρτυρήθηκαν... Ο φυσικός χώρος του προσκυνήματος των λειψάνων είναι οι ναοί και όχι τα νοσοκομεία ή τα σχολεία.

* Ο κ. Νίκος Φίλης είναι δημοσιογράφος, βουλευτής της Α΄ Αθηνών και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ.

Ελλογα όντα που επιλέγουν ελεύθερα
ΧΑΡΗΣ ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ*

Ας ξεκινήσουμε με το αυτονόητο. Σε μια κομβική για το σήμερα και το αύριο της πατρίδας στιγμή, με τη διαπραγμάτευση να βρίσκεται στο πλέον κρίσιμο σημείο της, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος κ. Νίκος Φίλης, με λόγο διχαστικό, επιλέγει συνειδητά να αναδείξει ως κυρίαρχο ζήτημα για την ελληνική κοινωνία αυτό της μεταφοράς του ιερού λειψάνου της Αγίας Βαρβάρας στο εκκλησάκι του αντικαρκινικού νοσοκομείου «Αγιος Σάββας». Κίνηση που γι’ αυτόν συνιστά «εμπόριο λειψάνων... που παραπέμπει σε περιόδους Μεσαίωνα». Πολλά λόγια και κανένας λόγος από έναν διαπρύσιο κήρυκα του δήθεν ορθού λόγου. Δηλαδή, ενός επαρχιώτικου ορθολογισμού α λα γκρεκ που πιθηκίζει λογικές άλλων κοινωνιών, οι οποίες έχουν χτιστεί με διαφορετικά υλικά και έχουν διαφορετική ιστορία.

Ο ορθολογισμός από τη φύση του δεν εμπεριέχει συναισθηματικές εξάρσεις και άρα δεν καταφεύγει στην εύκολη και φτηνή χλεύη του συναισθήματος των άλλων. Ούτε κουβαλά βαριές ιδεοληψίες ούτε κοντόφθαλμος και μικρόψυχος είναι και άρα δεν ειρωνεύεται, δεν υβρίζει, δεν προσβάλλει.

Και σαφέστατα δεν είναι καθεστωτικός. Δεν ορίζει το «σωστό» και το «λάθος», ούτε παραμετροποιεί κατά το δοκούν τα όρια συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, όπως είναι η θρησκευτική ελευθερία. Ούτε εξουσιαστικός είναι, χωρίς τον παραμικρό σεβασμό σε παραδόσεις και ιδιοπροσωπίες που κουβαλά το ελληνικό έθνος, ως πολύτιμη παρακαταθήκη, εδώ και αιώνες.

Ο κ. Φίλης θεωρεί ότι μόνον αυτός (και όσοι φυσικά συμφωνούν μαζί του) κατέχει την απόλυτη αλήθεια και γι’ αυτό, όχι μόνο δεν μπαίνει στον κόπο να ρωτήσει ο ίδιος τους ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο εάν επιθυμούν ή όχι τη μεταφορά του ιερού λειψάνου, αλλά, ουσιαστικά, διακωμωδεί την πίστη τους και απαξιώνει, ως ειδωλολατρική και διανοητικά ευτελή, την προσδοκία του θαύματος. Η λαϊκή θρησκευτικότητα και οι εκφάνσεις της αποτελούν για τον κ. Φίλη αμάρτημα μέγα, το οποίο μόνον οι «θυσίες» στον βωμό ενός δήθεν αριστερού αντικληρικαλισμού μπορούν να θεραπεύσουν.

Φάρμακα, όχι κερί

Οι άνθρωποι όλων των ηλικιών που, κατά χιλιάδες, συρρέουν στην Αγία Βαρβάρα και υπομονετικά περιμένουν ώρες πολλές για να προσκυνήσουν και επιλέγουν, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, να αγοράζουν με τον οβολό τους, όχι κερί για την Αγία, αλλά φάρμακα για τους συνανθρώπους μας, που ούτε αυτά έχουν την οικονομική δυνατότητα να προμηθευτούν, είναι, στη λογική του κ. Φίλη, άβουλο πόπολο στα χέρια πονηρών κληρικών που εμπορεύονται την ελπίδα. Οχι έλλογα όντα που επιλέγουν ελεύθερα να αναπτύσσουν τη θρησκευτική τους συνείδηση και να λατρεύουν τον Θεό με όποιον τρόπο αισθάνονται.

Και οι συμπολίτες μας που νοσηλεύονται στον «Αγιο Σάββα» και δοκιμάζονται, διαλεγόμενοι με τον φόβο του θανάτου, απλά μελλοθάνατοι, για τους οποίους η επιστήμη έκανε ό,τι μπορούσε, απελπισμένοι που προσφεύγουν στην προσκύνηση των «ειδώλων». Οχι ψυχές που με την πίστη τους ζητούν ανακούφιση από τον πόνο και γαλήνη.

Αλήθεια, αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να χαρακτηρίζεται προοδευτική και «προχωρημένη»; Ή μήπως «χρωματίζεται» από το πιο πυκνό σκοτάδι ενός ιδεολογικού μεσαίωνα, που επιχειρεί να κάψει στην πυρά του οτιδήποτε αντίθετο με τις παραδοχές του, οι οποίες, ούτε λίγο ούτε πολύ, συνιστούν ένα ιδιόμορφο «ευαγγέλιο»;

Καμία κοινωνία δεν προχωράει μπροστά, ιδιαίτερα σε συλλογικούς σχηματισμούς, όπως είναι η Ευρώπη, μηρυκάζοντας πολυκαιρισμένες καραμέλες ξένης κοπής και ευτελίζοντας δομικά στοιχεία της ταυτότητάς της.

Το χώμα που πατάμε δεν το φτύνουμε και τις αρχές που συνθέτουν την ιδιοπροσωπία μας δεν τις αποκαθηλώνουμε χάριν μιας ξεπερασμένης και βαθύτατα λαϊκιστικής ρητορικής. Πράγματα απλά για τους «πνευματικά καθυστερημένους» πιστούς, αλλά δυσνόητα για όσους προσκυνούν το μηδέν και απεχθάνονται το άπειρο.

* Ο κ. Χάρης Κονιδάρης είναι διευθυντής Τύπου, Ενημέρωσης και Επικοινωνίας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.