Ο Σαράντος
Καργάκος προσεγγίζει τα θέματα, κυρίως τα ιστορικά, από μια σκοπιά, με την οποία
μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί, ωστόσο όλοι, νομίζω, ότι συμφωνούμε
ότι ο Καργάκος είναι ένας από τους λίγους εν ζωή Δασκάλους με πλούσιο έργο. Ήταν και
εξακολουθεί να είναι ο ακάματος ερευνητής της ιστορικής επιστήμης. Το σημερινό
κείμενο, βαθύτατα πολιτικό, το επέλεξα γιατί ξύνει πληγές και οξύνει το νου μας,
σχετικά με τις χρόνιες παθογένειες. Με όλο τον σεβασμό στον μαχητή Δάσκαλο, θα εντόπιζα την απαρχή της πλαναίσθησης μας,
τουλάχιστον από το 1974. Το εξαίρετο, κατά τη γνώμη μου, κείμενο είναι το
ακόλουθο:
Προσωπική ἂποψη ἐκφράζω καὶ δὲν ἔχω τὴν ἐμμονή νὰ τὴν ἐπιβὰλω. Φρονῶ δηλαδὴ ὃτι ἡ μεταδικτατορικὴ μας δημοκρατὶα εἶναι μιὰ
χωλαὶνουσα, ἀνάπηρη δημοκρατία καὶ γι’ αὐτό δημιούργησε, ὃπως θὰ ἔλεγε ὁ
Πλὰτων, μιὰ «φλεγμαὶνουσα» κοινωνὶα. Δὲν ἔχουμε μὸνο κρὶση - κὰτι πού ἦταν
ἀναπόφευκτο - ἔχουμε σήψη.
Οἱ ἐπιλογές
ὅλων τῶν μεταπολιτευτικῶν κυβερνὴσεων σπανὶως ἦσαν σωστὲς. Στηριχθὴκαμε κυρὶως
σὲ ξὲνες πλὰτες καὶ ζήσαμε ἐπί μὶα 20ετὶα καὶ πλὲον σὲ μὶα ψευδὴ κατὰσταση, σὲ
μιὰ πλαναὶσθηση εὐημερίας καὶ ξεχάσαμε τὴ σοφὶα τῆς βυζαντινῆς παροιμὶας: «Οὐαὶ
τῷ μή τοῑς ἰδὶοις ὄνυξι ξυομὲνῳ». Ξεχὰσαμε ἀκόμη, μὲσα στὴν ἔπαρση τῆς
ματαιοδοξίας μας, καὶ αὐτό ποὺ εἶχε πεῑ ὁ Ναπολὲων: «Ἡ ἀπὸσταση ἀνάμεσα στὸ
μεγαλεῑο καὶ στὸ γελοῖο εἶναι μὸλις ἓνα βῆμα»!
Σὴμερα ἀκόμη καὶ στὴν Ἀλβανία εἴμαστε καταγέλαστοι. Ζὴσαμε ἓνα «Σὺνδρομο Ἐλπήνορος» καὶ τὸ πληρὼσαμε βαριὰ. Θυμὶζω ὃτι ὁ Ἐλπήνωρ ἦταν στὸ «τσοῦρμο» τοῡ Ὀδυσσὲα ποὺ ἡ Κὶρκη μεταμὸρφωσε σὲ χοὶρους. Ὃταν ἐδέησε ἡ μὰγισσα νὰ δὼσει στοὺς ναῦτες ἀνθρώπινη μορφή, καὶ ἄρχισε ἡ προετοιμασὶα γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ, ὁ Ἐλπήνωρ τὸ ’ριξε στὸ κρασὶ. Ἀλλ’ «οἰνοβαρέων», ὃπως λὲει ὁ Ὃμηρος (κ 552) ἔπεσε ἀπό τὴ στὲγη ποὺ κοιμὸταν, ἔσπασε τὸν αὐχὲνα του καὶ ἐξὲπνευσε.
Μὲ τὸν ὅρο «Σὺνδρομο Ἐλπήνορος» δηλὼνουμε τὴ μετάβαση ἀπό μιὰ κατὰσταση σέ ἄλλη, ἄκρως δυσάρεστη, χωρὶς νὰ τὸ αἰσθανόμαστε. Ἡ πορεὶα μας μὲσα στὴν εὐφημιστικὰ ὀνομαζόμενη Ἑνωμὲνη - μὲ UHU - Εὐρὼπη ἔμοιαζε καὶ μοιὰζει μὲ τὴν πορεὶα στὸ ἐχθρικά ἄγνωστο ἔδαφος τῆς Ἀνατολὶας τοῡ φοβεροῡ πολεμιστῆ Δημὴτριου Πολιορκητῆ. Μὲχρι ποὺ ἕνα πρωί οἱ ἐξαντλημὲνοι στρατιῶτες τους τοῦ κολλὴσανε στὴ σκηνὴ μιὰ ἐπιγραφή ποὺ εἶναι παραλλαγὴ ἑνός γνωστοῡ στίχου τοῡ Σοφοκλῆ: «Τέκνον τυφλοῡ γὲροντος Ἀντιγὸνου, τὶνας χὠρας ἀφίγμεθα;» (Γυιὲ τοῡ τυφλοῡ γὲροντα Ἀντιγὸνου, σὲ ποιὲς χῶρες ἔχουμε φθάσει;). Ὡς γνωστὸν, ὁ Ἀντίγονος ἦταν μονόφθαλμος καὶ γι’ αὐτὸ ὀνομαζόταν καὶ... Κὺκλωψ!
Αὐτὴ τὴ στιγμή δὲν ξὲρουμε ποῦ βρισμόμαστε καὶ πρὸς τὰ ποῡ νὰ πορευθοῦμε. Δὲν ἔχουμε σταθερή πορεία πλεὺσεως. Θαλασσοδερνὸμαστε σὰν τὰ πλοῑα τοῡ Ὀδυσσέα. Σὲ αὐτὴ τὴ χαὠδη κατάσταση ὅπου βρεθὴκαμε, τοῦτο τολμῶ νὰ προτείνω: ἀφοῡ φὰγαμε τὸ λωτὸ καὶ ξεχὰσαμε ποιοὶ εἴμαστε καὶ ποιᾶς χὼρας τὲκνα εἴμαστε, εἶναι καιρὸς νὰ πορευθοῡμε πρὸς τὸν ἑαυτὸ μας. Νὰ ξαναβροῡμε τὴν πρὼτη μας σὺσταση. Νὰ πάψουμε νὰ εἴμαστε ἀπολειφὰδια τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς.
Μπορεῑ ἡ οἰκονομὶα μας νὰ κατὲρρευσε ἀλλ’ ἀλὶμονο ἄν μὲσα στὴν ψυχὴ μας καταρρεὺσει ἡ ἐλπὶδα ἐπιστροφῆς στὴν Ἰθάκη. Ἡ Ἰθάκη δὲν εἶναι ἓνας γεωγραφικὸς χῶρος, εἶναι ἓνα σὺστημα ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν ποὺ συνθέτουν τὸν ὃρο Ἑλλὰς. Τὴν Ἑλλάδα δὲν τὴν εἶδα ποτὲ σὰν γεωγραφικό ἔδαφος, οὔτε σὰν ἄθροισμα ἀνθρώπων. Τὴν εἶδα καὶ τὴν βλὲπω σὰν ἰδέα, ὂχι ὅμως ἰδέα μεταφυσική. Τὴ βλὲπω σὰν ἰδέα τοῡ σωστοῡ ἀνθρώπου, τοῡ ἀνθρώπου ποὺ ξὲρει τὸ «μετὰ φιλοσοφίας ζῆν». Μέχρι πρὸσφατα εἴμαστε ἕνας φιλοσοφημένος λαὸς. Οἱ πατέρες καὶ οἱ παπποῡδες μας μπορεῑ νὰ μὴν ἤξεραν γρὰμματα, ἀλλ’ εἶχαν φιλοσοφία ζωῆς, ποὺ ἦταν πλοῡτος μυαλοῡ και ψυχῆς. Τὸ νὰ πλουτὶσεις κατὰ τσὲπη, δὲν ἀποκλείει τὸ ἐνδεχόμενο νὰ ξεπὲσεις.
Μὲ τὸν ὅρο «Σὺνδρομο Ἐλπήνορος» δηλὼνουμε τὴ μετάβαση ἀπό μιὰ κατὰσταση σέ ἄλλη, ἄκρως δυσάρεστη, χωρὶς νὰ τὸ αἰσθανόμαστε. Ἡ πορεὶα μας μὲσα στὴν εὐφημιστικὰ ὀνομαζόμενη Ἑνωμὲνη - μὲ UHU - Εὐρὼπη ἔμοιαζε καὶ μοιὰζει μὲ τὴν πορεὶα στὸ ἐχθρικά ἄγνωστο ἔδαφος τῆς Ἀνατολὶας τοῡ φοβεροῡ πολεμιστῆ Δημὴτριου Πολιορκητῆ. Μὲχρι ποὺ ἕνα πρωί οἱ ἐξαντλημὲνοι στρατιῶτες τους τοῦ κολλὴσανε στὴ σκηνὴ μιὰ ἐπιγραφή ποὺ εἶναι παραλλαγὴ ἑνός γνωστοῡ στίχου τοῡ Σοφοκλῆ: «Τέκνον τυφλοῡ γὲροντος Ἀντιγὸνου, τὶνας χὠρας ἀφίγμεθα;» (Γυιὲ τοῡ τυφλοῡ γὲροντα Ἀντιγὸνου, σὲ ποιὲς χῶρες ἔχουμε φθάσει;). Ὡς γνωστὸν, ὁ Ἀντίγονος ἦταν μονόφθαλμος καὶ γι’ αὐτὸ ὀνομαζόταν καὶ... Κὺκλωψ!
Αὐτὴ τὴ στιγμή δὲν ξὲρουμε ποῦ βρισμόμαστε καὶ πρὸς τὰ ποῡ νὰ πορευθοῦμε. Δὲν ἔχουμε σταθερή πορεία πλεὺσεως. Θαλασσοδερνὸμαστε σὰν τὰ πλοῑα τοῡ Ὀδυσσέα. Σὲ αὐτὴ τὴ χαὠδη κατάσταση ὅπου βρεθὴκαμε, τοῦτο τολμῶ νὰ προτείνω: ἀφοῡ φὰγαμε τὸ λωτὸ καὶ ξεχὰσαμε ποιοὶ εἴμαστε καὶ ποιᾶς χὼρας τὲκνα εἴμαστε, εἶναι καιρὸς νὰ πορευθοῡμε πρὸς τὸν ἑαυτὸ μας. Νὰ ξαναβροῡμε τὴν πρὼτη μας σὺσταση. Νὰ πάψουμε νὰ εἴμαστε ἀπολειφὰδια τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς.
Μπορεῑ ἡ οἰκονομὶα μας νὰ κατὲρρευσε ἀλλ’ ἀλὶμονο ἄν μὲσα στὴν ψυχὴ μας καταρρεὺσει ἡ ἐλπὶδα ἐπιστροφῆς στὴν Ἰθάκη. Ἡ Ἰθάκη δὲν εἶναι ἓνας γεωγραφικὸς χῶρος, εἶναι ἓνα σὺστημα ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν ποὺ συνθέτουν τὸν ὃρο Ἑλλὰς. Τὴν Ἑλλάδα δὲν τὴν εἶδα ποτὲ σὰν γεωγραφικό ἔδαφος, οὔτε σὰν ἄθροισμα ἀνθρώπων. Τὴν εἶδα καὶ τὴν βλὲπω σὰν ἰδέα, ὂχι ὅμως ἰδέα μεταφυσική. Τὴ βλὲπω σὰν ἰδέα τοῡ σωστοῡ ἀνθρώπου, τοῡ ἀνθρώπου ποὺ ξὲρει τὸ «μετὰ φιλοσοφίας ζῆν». Μέχρι πρὸσφατα εἴμαστε ἕνας φιλοσοφημένος λαὸς. Οἱ πατέρες καὶ οἱ παπποῡδες μας μπορεῑ νὰ μὴν ἤξεραν γρὰμματα, ἀλλ’ εἶχαν φιλοσοφία ζωῆς, ποὺ ἦταν πλοῡτος μυαλοῡ και ψυχῆς. Τὸ νὰ πλουτὶσεις κατὰ τσὲπη, δὲν ἀποκλείει τὸ ἐνδεχόμενο νὰ ξεπὲσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου